Dê Xồm
Ở xóm Gạc có một lão nọ thật hiền và ít nói, chỉ tội có một cái tật rất là thích nhìn đàn bà, mà phải là đàn bà đẹp. Ai lại chả muốn nhìn đàn bà đẹp(?) nhưng cái nhìn của lão như muốn ăn tươi người ta, lão nhìn trân tráo, nhìn đăm đăm, nhìn xoáy vào những nơi lão muốn nhìn, người bị nhìn thể nào cũng muốn tát vào mặt lão một cái cho đáng đời…
Nhưng nhiều người cũng tội nghiệp cho lão, lão ta có một hoàn cảnh thật đáng thương. Con vợ trẻ và thơm như múi mít, sau khi sanh con, đứa bé còn đỏ hỏn đã cuốn đồ đi mất đất và còn gán cho lão cái tên : Dê xồm.
Từ ngày bị vợ bỏ, mọi người đều gọi lão là Dê xồm , nhưng tên thật của lão là Mùi – Dương văn Mùi.
Lão Mùi thường lẩm bẩm “ tiên sư thằng nào ,con nào bảo ông là Dê Xồm ”
“ ông sờ vợ ông là không đúng à? Sờ vợ mà cũng bị mắng là Dê xồm thì ông đách có sờ nó nữa”……
Mà lão Mùi cũng chẳng còn dịp nào để sờ con vợ trẻ. Nó bỏ lão đi biệt tăm, sau khi tung hô cho hàng xóm biết là nó đang ở cử trong thời kỳ sanh con, mà lão Mùi cứ trân tráo đòi “ nuốt sống” nó , nó kể là đã tát cho lão một bạt tai nảy lửa……
Thế mà lão Mùi vẫn thấy nhớ con vợ trẻ, bên cạnh nó lão thấy mình trẻ lại như thời trai tráng, có lẽ là vì nó lúc nào cũng trông mát mẻ…Nó chả bao giờ mặc su- chiêng, sanh con xong thì cặp bồng đào của nó lúc nào cũng căng sữa và lắc lư trước mặt lão,thế là lão không nhịn được nên dẫn đến chuỵện ăn cái tát và sau đó phải sống một mình.
Ngày ngày lão Mùi cũng chưng diện cho đỏm dáng để mong con vợ trẻ trở về. Mỗi sáng ,lão bôi dầu dừa lên tóc rồi chải tóc thật bóng mượt, bộ râu của lão luôn tỉa gọn gàng và không quên chừa lại chòm râu dưới cằm mà lúc mới gặp, con vợ trẻ đã tấm tắc khen đáo khen để.
Lão tự ngắm mình trong gương, và tự cho mình vào hàng ngũ tốt tướng ,đẹp người.
Lão sanh năm Mùi và nhớ lời Mẹ kể là sanh lão vào đêm khuya , trong khoãng 13-15giờ. Thầy tướng số nói lão sanh năm Mùi , giờ Mùi là thông minh, tài năng, đức độ. Cộng thêm nốt ruồi gần đầu chân mày bên phải, nên lão là quí tướng.
Tướng số đã thế thì chả thay đổi được, chuyện con vợ trẻ bỏ đi là chuyện nhỏ. Lão nghĩ, thể nào con vợ trẻ cũng ăn năn mà quay về, vì chẳng kiếm ai thương và tốt với nó như lão.
Dê xồm là con vợ gán tội cho lão, chứ lão Mùi nào có dê ai bao giờ, vả lại đàn ông nào lại chả có máu dê chút chút.
Con vợ mà quay trở về, lão sẽ cho nó biết thế nào là giá trị của Dê cũng như những điều tốt đẹp của Mùi.
Trong các vật nuôi, Dê là loài có ý nghĩa tinh thần phong phú và giá trị biểu tượng cao. Nó thể hiện vai trò gần gũi mà quan trọng, tạo ra những ảnh hưởng mạnh mẽ, đa dạng, tích cực tới đời sống văn hoá của người Việt Nam. Người ta còn bài trí biểu tượng Dê trong nhà để thu hút vận may.
Có giai thoại rằng, để chọn cung tần vào hầu "chăn gối" cho nhà vua, thái giám đôi khi còn dùng một chiếc xe Dê kéo vua ngồi trên, đi qua các phòng của cung tần , hễ con Dê đứng ở cửa buồng nào thì đêm đó cung tần ở phòng đó coi như gặp "số đỏ" vì được Vua chọn. Vì lẽ thế, để được hưởng đặc ân của vua, các cung tần có thói quen làm các bó lá dâu treo trước cửa để lôi kéo Dê đứng lại trước cửa phòng mình.
Bao nhiều truyền thuyết và chuyện tốt về Dê và người tuổi Mùi.
Thế mà con vợ trẻ của lão kém hiểu biết, có chồng quí lại không biết hưởng.
Vợ ơi là vợ…….
Tết Ất Mùi
Đoàn Vi Hương
